Akademik muloqotni rivojlantirish va xalqaro hamkorlikni mustahkamlashga qaratilgan tashabbus doirasida Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti (JIDU) va Fransiyaning O‘zbekistondagi elchixonasi ko‘magida 2025-yil 5-iyun kuni “O‘zbekiston va Fransiya o‘rtasidagi hamkorlikni chuqurlashtirish hamda Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi o‘rtasidagi aloqalarni mustahkamlash: xavfsizlik, iqtisodiyot va siyosat” mavzusida ekspertlar davra suhbatini o‘tkazdi.
Tadbirda JIDU professor-o‘qituvchilari, talaba va doktorantlari, IXTI tadqiqotchilari, shuningdek, milliy va xalqaro tadqiqot institutlari vakillari ishtirok etdi. Ayniqsa, davra suhbatida Fransiyaning Toshkentdagi elchisi Oreliya Bushez xonim boshchiligidagi elchixona vakillari qatnashgani e’tiborga molik bo‘ldi. Shuningdek, Yevropa va Yevroosiyo tadqiqotlari markazi (CREE, Fransiya), Strategik va mintaqalararo tadqiqotlar instituti, Markaziy Osiyo xalqaro instituti, Tashqi siyosiy tadqiqotlar va xalqaro tashabbuslar markazi, Progressiv islohotlar markazi, Makroiqtisodiy va mintaqaviy tadqiqotlar instituti tadqiqotchilari va ekspertlari ham ishtirok etdilar.
Tadbirni Oliy Majlis Senati raisining birinchi o‘rinbosari, JIDU rektori Sodiq Safoyev janoblari va elchi Oreliya Bushez xonim kirish so‘zi bilan ochib berdilar. Ular o‘z nutqlarida Markaziy Osiyoning Yevropa Ittifoqi bilan rivojlanib borayotgan munosabatlari kontekstida O‘zbekiston va Fransiya o‘rtasidagi hamkorlikning strategik ahamiyati tobora ortib borayotganini ta’kidladilar. Ular global vaziyatning o‘zgarishi sharoitida ikki mintaqa o‘rtasida xavfsizlik, iqtisodiy integratsiya va siyosiy muloqotni rivojlantirish umumiy manfaat va o‘zaro foydali masalaga aylanganini qayd etdilar.
Asosiy ma’ruzachi, CREE (INALCO) ilmiy xodimi va New Eurasia Observatory (ONE) hammuassisi Mikael Levistoun fransuz ekspertining O‘zbekiston tashqi siyosati bo‘yicha nuqtai nazarini taqdim etdi. Janob Levistoun o‘z nutqida O‘zbekistonning so‘nggi o‘n yillikdagi diplomatik yo‘nalishini chuqur tahlil qilib, mamlakatning ko‘p qirrali yondashuvi va G‘arb hamda mintaqaviy o‘yinchilar bilan siyosiy muloqotni chuqurlashtirish borasidagi sa’y-harakatlarini alohida ta’kidladi.
Panel munozarasiga IXTI Yevropa tadqiqotlari markazi rahbari Durbek Amanov moderatorlik qildi va tashqi siyosat va suv diplomatiyasidan tortib mintaqaviy xavfsizlik va infratuzilmaviy bog‘liqlikkacha bo‘lgan mavzularni qamrab olgan ko‘p qirrali kun tartibini belgilab berdi. Sessiya Islomxon Gafarovning ma’ruzasi bilan boshlandi. U Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi o‘rtasida mintaqaviy xavfsizlik sohasidagi hamkorlikni mustahkamlash muammolari va imkoniyatlariga to‘xtalib o‘tdi. Janob Gafarov umumiy muammolarni, jumladan, qo‘shni Afg‘onistondagi beqarorlikni hal qilish uchun ishonchga asoslangan hamkorlik munosabatlarini yo‘lga qo‘yish muhimligini ta’kidladi.
Undan so‘ng Shaxboz Axmedov ma’ruza qilib, Yevropa Ittifoqi va Markaziy Osiyo o‘rtasida suv resurslari sohasida transchegaraviy hamkorlik bo‘yicha rivojlanib borayotgan sheriklikni muhokama qildi. Ma’ruzachi suv resurslarini boshqarish sohasidagi mintaqaviy islohotlarni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan Yevropa Ittifoqi tomonidan moliyalashtiriladigan tashabbuslarni ko‘rib chiqdi va uzoq muddatli mintaqaviy barqarorlik hamda ekologik xavfsizlik uchun resurslarni barqaror boshqarish muhimligini ta’kidladi.
Muhokama yakunida Nargiza Umarova O‘zbekistonning Markaziy Osiyo va Yevropa o‘rtasidagi strategik transport yo‘laklarini kengaytirishda muhim rol o‘ynash borasidagi salohiyatini ko‘rib chiqdi. Uning tahlili Yevroosiyo transport tarmog‘ining qiyofasini o‘zgartiradigan va O‘zbekistonni Yevropa bozorlari bilan yanada yaqinroq bog‘laydigan Transkaspiy xalqaro transport yo‘lagi kabi logistikani diversifikatsiya qilish va infratuzilmani modernizatsiya qilish loyihalariga qaratildi.
Tadbir davomida davra suhbatida faol akademik muhit kuzatildi, ishtirokchilar dolzarb masalalarga to‘xtalib, kengroq muloqotga o‘z hissalarini qo‘shdilar.
Oreliya Bushez xonim yakunlovchi so‘zida muloqot sifatini yuqori baholab, olimlar, diplomatlar va siyosatchilar o‘rtasida barqaror munozara platformalarini yaratish muhimligini yana bir bor ta’kidladi. Tadbir Yevroosiyo qit’asida yanada barqaror siyosiy va iqtisodiy aloqalarni mustahkamlash zarurligi to‘g‘risidagi umumiy tushuncha bilan yakunlandi, bunda O‘zbekiston ushbu yangi dinamikaning markazida turishi ta’kidlandi.
