O‘zbekiston 24 telekanalining “Ortga qaytmas islohotlar” maxsus soni mamlakatning transport-tranzit salohiyatini rivojlantirish masalasiga bag‘ishlandi. Dasturda soha mutaxassislari, ekspertlar va tahlilchilar ishtirok etib, O‘zbekistonning xalqaro transport tizimidagi o‘rni, amalga oshirilayotgan infratuzilma loyihalari va mintaqaviy transport aloqalarini mustahkamlash yo‘nalishida olib borilayotgan ishlar yuzasidan o‘z fikr-mulohazalarini bildirishdi.   Mazkur dastur mehmoni sifatida IXTI katta ilmiy xodimi Nargiza Umarova ham qatnashdi. U o‘z chiqishida O‘zbekistonning logistika sohasidagi dolzarb loyihalariga, xususan, Xitoy–Qirg‘iziston–O‘zbekiston temir yo‘li va Transafg‘on temir yo‘li loyihalarining istiqbollariga to‘xtalib o‘tdi.   Nargiza Umarovaning ta’kidlashicha, O‘zbekiston o‘zining qulay geostrategik joylashuvini inobatga olib, transport tizimini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratmoqda. Bu esa mamlakatni mintaqaviy transport tizimidagi chekka hudud maqomidan markaziy logistika va tranzit markazi darajasiga olib chiqishga xizmat qiladi. Ekspert, shuningdek, bu kabi yirik infratuzilma loyihalarining nafaqat O‘zbekiston, balki butun Markaziy Osiyo mintaqasining iqtisodiy taraqqiyotiga, tashqi savdo aloqalarining diversifikatsiyasiga hamda xalqaro transport yo‘laklarini kengaytirishga qo‘shadigan hissasi muhim ekanligini ta’kidladi.   Shu tariqa, O‘zbekiston amalga oshirayotgan transport infratuzilmasi loyihalari nafaqat ichki logistika tizimini takomillashtirishga, balki mamlakatning xalqaro iqtisodiy hamkorlikdagi rolini yanada kuchaytirishga ham xizmat qiladi.   * Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.

Mirjalol Murtozayev – Afg‘oniston va Janubiy Osiyo tadqiqotlari markazi amaliyotchi-tadqiqotchisi   O‘zbekiston Prezidentining 2025-yil 11-13-mart kunlari Fransiyaga amalga oshirgan rasmiy davlat tashrifi ikki tomonlama munosabatlarda muhim bosqich bo‘lib, ko‘plab sohalardagi hamkorlikni rivojlantirishga xizmat qildi. Paradigma.uz tahliliy axborot kanaliga bergan intervyusida Mirjalol Murtozayev ushbu diplomatik aloqalarning asosiy jihatlarini ta’kidlab, yaqinda qabul qilingan Strategik sheriklik to‘g‘risidagi deklaratsiyani ikki mamlakat o‘rtasidagi uzoq muddatli hamkorlikni mustahkamlashning poydevori sifatida ko‘rsatdi. Tashrif davomida investitsiya loyihalarini amalga oshirishdagi yutuqlar ham qayd etildi: Fransiya O‘zbekistonning asosiy tarmoqlariga, jumladan, energetika, infratuzilma, suv xo‘jaligi, transport va turizm sohalariga sarmoya kiritish majburiyatini oldi. Bu esa o‘sib borayotgan iqtisodiy o‘zaro bog‘liqlikni aks ettiradi. Bundan tashqari, O‘zbekistonning GSP+ savdo imtiyozlariga ega bo‘lishi va erkin savdo to‘g‘risidagi bitimlarni tuzish istiqbollari nuqtayi nazaridan savdo munosabatlarini mustahkamlash masalasi muhokama markazida bo‘ldi. Bu esa iqtisodiy aloqalarni yanada mustahkamlashga xizmat qiladi.   Iqtisodiy va strategik masalalardan tashqari, tashrif madaniy va ko‘p tomonlama hamkorlikning muhimligini ta’kidladi. YUNESKO Bosh direktori Odri Azule bilan olib borilgan yuqori darajadagi muzokaralar bunga misol bo‘ldi. Ushbu muzokaralar chog‘ida xalqaro madaniy hamkorlikni chuqurlashtirish imkoniyatlari ko‘rib chiqildi. Bu esa O‘zbekistonning sivilizatsiyalar o‘rtasidagi ko‘prik sifatidagi rolini mustahkamladi. 2025-yilda Samarqandda bo‘lib o‘tadigan YUNESKO Bosh konferensiyasining 43-sessiyasi diqqat markazida bo‘lib, ikkala tomon ham tayyorgarlik muhokamalarida ishtirok etdi. Ushbu tashrif O‘zbekiston va Fransiya o‘rtasidagi munosabatlarni yangi bosqichga ko‘tarishi, siyosat, ta’lim, turizm va infratuzilma sohalaridagi hamkorlikni chuqurlashtirishga hissa qo‘shishi, shuningdek, O‘zbekistonning jahon miqyosidagi ishlarda tobora ortib borayotgan ishtirokini mustahkamlashi kutilmoqda.   * Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.

IXTI yetakchi ilmiy xodimi Fazliddin Djamalovning Qalampir.uz tahririyati uchun sharh-intervyusi imzolangan strategik sheriklik to‘g‘risidagi bitim doirasida O‘zbekiston va Fransiya o‘rtasidagi munosabatlar rivojiga bag‘ishlangan. Ekspert ikki davlat o‘rtasidagi diplomatik aloqalar taraqqiyotini, 1992-yilda Fransiya tomonidan O‘zbekiston mustaqilligining tan olinishi va diplomatik munosabatlarning o‘rnatilishidan boshlab, hamkorlik strategik tus olayotgan hozirgi bosqichgacha batafsil tahlil qiladi. Djamalov ta’kidlashicha, Fransiya bilan strategik sheriklik O‘zbekiston uchun Yevropa Ittifoqi bilan aloqalarni mustahkamlash imkoniyatlarini ochadi va “Yevropa Ittifoqi – Markaziy Osiyo” sammiti arafasida ushbu bitimning imzolanishi O‘zbekistonning ko‘p qirrali tashqi siyosatga intilishini aks ettiradi.   Bundan tashqari, u hamkorlikning iqtisodiy jihatlariga e’tibor qaratib, Yevropaning yetakchi iqtisodiyotlaridan biri bo‘lgan Fransiya O‘zbekistonning tabiiy boyliklariga, ayniqsa uran yetkazib berishga qiziqish bildirayotganini ta’kidlaydi. Shavkat Mirziyoyevning Parijga tashrifi davomida 6,5 milliard yevrolik kelishuvlar imzolangani ikki tomonning iqtisodiy va investitsion loyihalarni rivojlantirish borasidagi niyatlari jiddiyligini ko‘rsatadi. Ekspert, shuningdek, Fransiya O‘zbekistonni Rossiyaga energetik qaramlikni kamaytirish uchun istiqbolli hamkor sifatida ko‘rayotganini, bu esa hamkorlikni ikki davlat uchun ham manfaatli qilishini qayd etadi. Bu borada O‘zbekiston energetika sohasini, ayniqsa, qayta tiklanuvchi energiya manbalari yo‘nalishini modernizatsiya qilishga salmoqli hissa qo‘shishi mumkin bo‘lgan fransuz kompaniyalari alohida ahamiyat kasb etadi. Shunday qilib, Fazliddin Djamalovning fikricha, O‘zbekiston-Fransiya hamkorligini chuqurlashtirish nafaqat iqtisodiy, balki strategik ahamiyatga ega bo‘lib, O‘zbekistonning Yevropa bilan o‘zaro hamkorligining yangi shaklini belgilab beradi.   Qalampir.uz saytida o‘qing   * Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.

Karnegi jamg‘armasi tomonidan tashkil etilgan virtual munozara Xitoyning Markaziy Osiyodagi rolining murakkab jihatlariga bag‘ishlandi va G‘arbda keng tarqalgan Pekin o‘z ta’sirini bema’ni ravishda o‘tkazayotgani haqidagi qarashni inkor etdi. So‘zga chiqqanlar orasida norezident ilmiy xodim Odil Gafarov ham bo‘lib, ular Xitoy mintaqada shubhasiz katta iqtisodiy va strategik kuchga ega bo‘lsa-da, uning ishtiroki ko‘pincha majburlovchi emas, balki moslashuvchan xususiyatga ega ekanligini ta’kidladilar. Ular mahalliy ishtirokchilar – xoh hukumatlar, biznes yoki jamoat guruhlari bo‘lsin – o‘zlarining rivojlanish va siyosiy ehtiyojlariga mos keladigan foyda olish uchun Pekin manfaatlaridan foydalanib, Xitoy bilan hamkorlik shartlarini faol shakllantirmoqda, deb ta’kidladilar. Bu jarayon, ekspertlar ta’kidlaganidek, Markaziy Osiyo davlatlari ma’lum darajada mustaqillikni saqlab qolish va shu bilan birga iqtisodiy imkoniyatlardan imkon qadar foydalanish uchun Xitoy bilan munosabatlarini mohirona boshqaradigan bir tomonlama majburlash emas, balki o‘zaro dinamik aloqani ko‘rsatadi.   Muhokama ishtirokchilari, shuningdek, ushbu munosabatlarni boshqarish uchun Xitoy va uning Markaziy Osiyodagi hamkorlari qo‘llayotgan strategiyalarning nozik jihatlarini ko‘rib chiqdilar. Ularning ta’kidlashicha, Pekin “Bir makon, bir yo‘l” kabi tashabbuslar doirasida barqarorlik va iqtisodiy kengayishni ustuvor qo‘ysa-da, u ko‘pincha sarmoyalarni joylashtirish, infratuzilma loyihalarini amalga oshirish yoki diplomatik munosabatlarda mahalliy afzalliklarni hisobga oladi. Ma’ruzachilar Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston, Turkmaniston va O‘zbekistonning Xitoyga turlicha munosabatda ekanliklarini, iqtisodiy bog‘liqlik va strategik xilma-xillik o‘rtasida muvozanat saqlashga intilayotganini ta’kidladilar. Ular bu mamlakatlar Xitoy ta’sirining sust qabul qiluvchilari bo‘lish o‘rniga, faol muzokara olib borayotgani va o‘z munosabatlarini qayta qurmoqda ekanini, shu bilan G‘arb tahlillarida ko‘pincha e’tibordan chetda qoladigan mustaqillik darajasini namoyish etayotganini ta’kidladilar.   * Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.

“O‘zbekiston 24” telekanalining “Xalqaro nigoh” ko‘rsatuvining so‘nggi sonida IXTI yetakchi ilmiy xodimi Fazliddin Djamalov Donald Trampning qayta saylanganidan so‘ng AQSH Kongressiga qilgan birinchi murojaatini chuqur tahlil qildi. Mutaxassis Amerika rahbarining nutqida uning ma’muriyati siyosatining asosiy yo‘nalishlarini aks ettiruvchi bir necha muhim jihatlarni ta’kidlab o‘tdi.   Jumladan, u AQSH prezidenti iqtisodiy himoyachilik yo‘nalishini davom ettirayotganini, buning isboti sifatida Xitoy, Kanada va boshqa mamlakatlarga qarshi e’lon qilingan bojxona choralarini keltirdi. Djamalovning fikricha, bunday qadamlar savdo ziddiyatlarini kuchaytirishi va xalqaro maydonda yangi to‘qnashuvlarga sabab bo‘lishi mumkin. Shuningdek, u Trampning “saylanmagan byurokratiya”ga qarshi kurash va hukumat tuzilmalarini keng ko‘lamda qisqartirish haqidagi bayonotlariga alohida e’tibor qaratdi.   Tahlilda Trampning davlat xarajatlari sohasidagi siyosati alohida o‘rin egalladi. Djamalov ta’kidlashicha, Amerika prezidenti o‘zini korrupsiyaga qarshi kurashuvchi sifatida ko‘rsatishga uringan va firibgarlik sxemalariga misollar keltirgan, jumladan, Tramp maqsadga muvofiq emas deb hisoblagan chet eldagi dasturlarni moliyalashtirishni tilga olgan. Biroq, mutaxassisning fikricha, bunday bayonotlar ochiq-oydin populistik xususiyatga ega bo‘lib, hatto respublikachilarning o‘zlari tomonidan ham tanqidga uchramoqda.   Uning nutqida migratsiya masalasi markaziy o‘rinni egalladi. Tramp Meksika bilan chegarada devor qurilishini qayta boshlash, shuningdek, AQShga noqonuniy migratsiyaga qarshi choralarni kuchaytirish haqida qat’iy bayonot berdi.   * Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo’lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.

IXTI Barqaror rivojlanish markazi ilmiy xodimi Odilbek Manabov TED Talks’dagi ma’ruzasida global savdoning eng kam e’tibor qaratilgan jihatlaridan biri haqida so‘z yuritadi. Suv tanqisligi ko‘plab mamlakatlar uchun tobora kuchayib borayotgan muammo bo‘lsa-da, ko‘pchilik o‘zlarining cheklangan suv zaxiralarini qishloq xo‘jaligi mahsulotlari, to‘qimachilik va hatto oltin kabi foydali qazilmalar orqali bilvosita eksport qilayotganlarini anglamaydilar.   Ma’ruzachi ishonchli ma’lumotlar, hayratlanarli ziddiyatlar va hayotiy misollar yordamida suvni ko‘p talab qiladigan sanoat tarmoqlarining yashirin mexanizmlarini ochib beradi. U suv tanqisligi bilan kurashayotgan mamlakatlar, jumladan, O‘zbekiston ham qisqa muddatli iqtisodiy manfaat evaziga o‘zining eng muhim resursini bilmagan holda sarflayotganini ko‘rsatadi. Uning ta’kidlashicha, ziddiyat shundaki, suv tanqisligini boshdan kechirayotgan mamlakatlar paxta kabi suvni ko‘p talab qiladigan ekinlarning yirik eksportchilari hisoblanadi, vaholanki, bu ekinlarni yetishtirish uchun har kilogrammiga minglab litr suv sarflanadi.   Biroq, bu ma’ruza shunchaki muammoni fosh etish emas, balki harakatga da’vatdir. Quduq qurib qolmasidan oldin, savdoning haqiqiy qiymatini qayta ko‘rib chiqish vaqti keldi.   * Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.