5-noyabr kuni Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti (JIDU) Fan va innovatsiyalar bo‘yicha prorektori professor doktor Gulnoza Ismailova, Diplomatik akademiya direktori (iste’fodagi) elchi professor doktor Abdusamat Haydarov, Xalqaro munosabatlar fakulteti dekani doktor Sherzod Arapov, “Xalqaro munosabatlar” ilmiy jurnali bosh muharriri doktor Ulug‘bek Xasanov, Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) qoshidagi Amerika tadqiqotlari markazi rahbari, JIDU dotsenti doktor Ulug‘bek Ishanxo‘jayev Vengriyadagi Lyudovik Davlat xizmati universiteti Xalqaro ishlar bo‘yicha bosh direktori Liliana Shmiyech va bosh direktorning bosh maslahatchisi professor Laslo Vasha bilan uchrashuvni o‘tkazdilar. Uchrashuv har ikki mintaqadan nufuzli olimlar va diplomatik ekspertlarni bir joyga to‘plab, ta’lim, ilmiy tadqiqotlar va siyosat almashinuvi kabi sohalarda hamkorlikning yangi yo‘llarini muhokama qilish hamda Vengriya va Markaziy Osiyoning o‘zaro strategik ahamiyatini ta’kidlash maqsadida tashkil etildi.
Professor Gulnoza Ismailova kirish so‘zida Vengriya va Markaziy Osiyo o‘rtasida ko‘priklar qurishda xalqaro ta’lim va akademik diplomatiyaning muhim rolini ta’kidladi. Professor Ismailova, shuningdek, ikki mintaqa o‘rtasidagi iqtisodiy, madaniy va siyosiy aloqalarni rivojlantirishga qaratilgan talabalar va mutaxassislar uchun ixtisoslashtirilgan dasturlarni ishlab chiqishga bo‘lgan umumiy qiziqishni qayd etdi. U akademik almashinuvlarning o‘zaro tushunishni mustahkamlashga ko‘rsatadigan o‘zgartiruvchan ta’sirini ta’kidlab, Vengriyaning kuchli oliy ta’lim sektori bu borada JIDUning muhim hamkori ekanligini ko‘rsatib o‘tdi. O‘z navbatida, professor Abdusamat Haydarov va doktor Sherzod Arapov mehmonlarga Diplomatik akademiya va JIDU Xalqaro munosabatlar fakultetining o‘quv dasturlari va turli faoliyat yo‘nalishlari haqida ma’lumot berdilar.
So‘ngra, direktor Shmiyech butun Markaziy va Sharqiy Yevropa uchun Markaziy Osiyoning strategik ahamiyati haqida so‘zlab, mintaqani Vengriyaning xalqaro munosabatlarga bo‘lgan diversifikatsiyalashgan yondashuvida asosiy hamkor sifatida ko‘rsatdi. U birgalikda o‘sish imkoniyatlarini ta’kidlab, Vengriya Markaziy Osiyoni nafaqat iqtisodiy ittifoqchi, balki madaniy va intellektual hamkor sifatida ko‘rayotganini qayd etdi. Bundan tashqari, u Vengriya va Markaziy Osiyo o‘rtasida o‘zaro tushunish va ishonchni mustahkamlashning eng muhim vositasi sifatida madaniy diplomatiya haqida gapirdi. U madaniy diplomatiya mintaqaning xalqaro obro‘sini qanday yaxshilashi mumkinligi, madaniy almashinuvlar esa har bir mintaqaning o‘ziga xos merosini chuqurroq anglashga yordam berishi haqida so‘zladi.
Ushbu uchrashuv professor Haydarov moderatorligidagi davra suhbatiga yo‘l ochib berdi. Davra suhbati Vengriya-Markaziy Osiyo munosabatlarining zamonaviy tendensiyalariga bag‘ishlandi va unda ta’lim almashinuvi, qo‘shma tadqiqotlar va siyosiy tashabbuslar orqali aloqalarni mustahkamlashga alohida e’tibor qaratildi.
Muhokamani doktor Ulug‘bek Xasanov Markaziy Osiyo va Yevropa hamkorlari o‘rtasidagi qo‘shma tadqiqot tashabbuslari salohiyatiga bag‘ishlangan taqdimot bilan ochdi. U tadqiqotlar nafaqat akademik bilimlarni boyitadigan, balki siyosat bo‘yicha amaliy tavsiyalar beradigan tizimli hamkorlikni yoqladi.
Shundan so‘ng, doktor Ulug‘bek Ishanxo‘jayev ilmiy hamkorlikning, ayniqsa, mintaqaviy va tarixiy tadqiqotlar sohasidagi huquqiy asoslari haqida batafsil ma’lumot berdi. U Markaziy Osiyo va Vengriyada ham zamonaviy, ham tarixiy masalalarni qamrab olgan qo‘shma tadqiqotlar uchun ishonchli asoslar yaratish zarurligini ta’kidladi. Doktor Ishanxo‘jayev o‘z nutqida qo‘shma tadqiqot tashabbuslarini taklif qilib, ushbu loyihalar xalqaro akademik hamjamiyatning keng doirasiga hissa qo‘shishi mumkinligini ta’kidladi, bu esa JIDU va Lyudovik universitetiga Markaziy Osiyo-Yevropa munosabatlarini o‘rganish sohasida yetakchi mavqeni egallash imkonini beradi.
Sessiyani professor Laslo Vasha yakunlab, Vengriyaning diversifikatsiyalashgan xalqaro munosabatlarga yo‘nalishi haqida gapirdi. U G‘arbiy Yevropadan tashqaridagi hamkorlar bilan aloqalar o‘rnatish muhimligini ta’kidlab, Vengriya va Markaziy Osiyo o‘rtasidagi tarixiy aloqalar va umumiy qadriyatlar hamkorlik uchun tabiiy asos yaratishini qayd etdi. Professor Vasha Viktor Orban ma’muriyatining xalqaro aloqalarda, ayniqsa, umumiy tarixiy va madaniy ildizlarga ega bo‘lgan hududlar bilan xilma-xillikni yaratishga qaratilgan siyosatiga e’tibor qaratdi. Uning nutqi Vengriyaning energetika, ta’lim va madaniy almashinuv kabi sohalarda zamonaviy ittifoqlarni yaratish uchun o‘zining tarixiy aloqalaridan foydalanish yondashuvini ta’kidladi.
Tashrif JIDU talabalari uchun Vengriyalik mutaxassislarning “Markaziy Yevropa va Markaziy Osiyo o‘rtasidagi transport va energetika aloqalari – “Markaziylar” bog‘liqligi masalalari” mavzusidagi maxsus ma’ruzasi bilan yakunlandi. Ma’ruza zamonaviy geosiyosatning asosiy mavzularidan biri bo‘lgan Markaziy Osiyoni Markaziy Yevropa bilan bog‘lovchi ishonchli transport va energetika tarmoqlarini rivojlantirishning muhim ahamiyatiga bag‘ishlandi. Ma’ruzachilar ikki mintaqaning iqtisodiy aloqalari va logistika imkoniyatlarini mustahkamlash uchun zarur bo‘lgan energetikani diversifikatsiya qilish, infratuzilmani barqaror rivojlantirish va transport yo‘laklarini kengaytirish zarurligini alohida ta’kidlab o‘tdilar.
Ushbu tadbirlar Vengriya va Markaziy Osiyo o‘rtasidagi munosabatlarni rivojlantirishda tub burilish yasab, akademik, ilmiy va madaniy sohalarda kelajakdagi hamkorlik loyihalariga asos yaratdi. Yuqori darajadagi muhokamalar va birgalikda rivojlanishga bo‘lgan umumiy intilish uzoq muddatli sheriklik munosabatlarining salohiyatini namoyon etdi. Bu voqea Vengriya va Markaziy Osiyo o‘rtasidagi rivojlanib borayotgan diplomatik aloqalarda muhim bosqich bo‘lib qoldi.
