2024-yil 26-sentyabr kuni Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti (JIDU) Xalqaro munosabatlar magistratura dasturi talabalari Markaziy Osiyoda suv boshqaruvi va barqaror rivojlanish sohasida tan olingan mutaxassis doktor Iskandar Abdullayevning mehmon ma’ruzasini tinglash imkoniyatiga ega bo‘ldilar. “Markaziy Osiyoda suv sektorining rivojlanishi: muammolar va istiqbollar” mavzusidagi ma’ruza mintaqadagi suv resurslari bilan bog‘liq eng dolzarb masalalar va ularning mamlakatlar siyosiy hamda iqtisodiy kelajagidagi muhim roliga bag‘ishlandi.
Doktor Abdullayev o‘z taqdimotini talabalarga Markaziy Osiyoda, ayniqsa, sobiq sovet davridan keyingi suv resurslari rivojlanishining tarixiy kontekstini tushuntirishdan boshladi. U suv boshqaruvi nafaqat ekologik muammo, balki Markaziy Osiyo respublikalari o‘rtasidagi barqarorlik va hamkorlikka ta’sir ko‘rsatuvchi chuqur siyosiy masala ekanligini ta’kidladi. Markaziy Osiyo qishloq aholisi ustun bo‘lgan agrar mintaqa sifatida o‘zining ijtimoiy-iqtisodiy barqaror rivojlanishi uchun ko‘p jihatdan suvga bog‘liq bo‘lib, bu uni tinchlik va xavfsizlikning asosiy omillaridan biriga aylantiradi.
Ma’ruzada transchegaraviy suv tizimlarining murakkab dinamikasi muhokama qilindi. Bu yerda umumiy resurslar tarixan mintaqaning qirg‘oqbo‘yi davlatlarini ham birlashtirgan, ham ajratgan. Markaziy Osiyo mamlakatlarining raqobatlashuvchi iqtisodiy manfaatlari ko‘pincha keskinlikka olib kelishi, shuningdek, suv resurslarini boshqarish sohasidagi samarali mintaqaviy hamkorlik nizolarning oldini olishi va o‘zaro manfaatlarga xizmat qilishi muhokama etildi.
Muhokamaning asosiy mavzularidan biri iqlim o‘zgarishining Markaziy Osiyo suv resurslariga ta’siri bo‘ldi. Doktor Abdullayev haroratning ko‘tarilishi va muzliklarning erishi suv ta’minotidagi beqaror vaziyatni qanday kuchaytirganini, bu esa tez-tez qurg‘oqchiliklarga, suv sifatining yomonlashuviga va unga bo‘lgan talabning oshishiga olib kelganini tushuntirdi. Uning ta’kidlashicha, ushbu o‘zgarishlar tufayli mintaqa allaqachon qishloq xo‘jaligi va ichimlik suvi ta’minotida jiddiy yo‘qotishlarga duch kelgan, bu esa suv resurslarini boshqarishning yanada ishonchliroq va yaxlit tizimlarini ishlab chiqishni juda muhim qiladi.
Interaktiv sessiyalar davomida talabalar ma’ruzachi bilan turli masalalarni, jumladan, suv tanqisligi muammosini hal etishda xalqaro hamkorlikning ahamiyati, suv resurslarini boshqarishni takomillashtirishda texnologiyalar va innovatsiyalarning o‘rni, shuningdek, suvga oid masalalarning tobora siyosiylashuvi bilan bog‘liq muammolarni faol muhokama qildilar. Markaziy Osiyoning kelajagi mintaqaning suv resurslarini qanday boshqarishi bilan chambarchas bog‘liqligi va suv infratuzilmasiga investitsiyalar mintaqa mamlakatlarining uzoq muddatli iqtisodiy o‘sishi va barqarorligi uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega ekanligi ta’kidlandi.
Ma’ruzaning yakunida doktor Abdullayev talabalarga asosiy xulosalarni taqdim etib, suv sohasidagi islohotlarning muvaffaqiyati inson, texnologik va moliyaviy resurslarga, shuningdek, siyosiy irodaga bog‘liq bo‘lishini ta’kidladi. Uning ma’ruzasi talabalarga Markaziy Osiyoda suv, siyosat va taraqqiyotning o‘zaro bog‘liqligi haqida chuqur tushuncha berdi, ularga mintaqada kelajakda kutilayotgan muammolar va imkoniyatlar haqida keng qamrovli qarash taqdim etdi.
