Joriy yilning 26-sentyabr kuni Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universitetining (JIDU) Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar institutida (IXTI) muhim uchrashuv bo‘lib o‘tdi. Unda Kanzas universiteti geografiya professori Aleksandr Dayner va Amerika kengashlari vakili Maksat Qo‘shqarboyev IXTI rahbariyati va xodimlari tomonidan qabul qilindi. Muhokama markazida ikki tomonlama akademik hamkorlikni kengaytirish va Markaziy Osiyoda mintaqaviy hamkorlikni mustahkamlash, ayniqsa tadqiqot va ta’lim tashabbuslariga alohida e’tibor qaratish masalalari bo‘ldi.
Muhokamanini IXTI direktori o‘rinbosari Shaxboz Axmedov institut vazifasi va faoliyati haqida batafsil ma’lumot berib ochib berdi. U hozirgi vaqtda IXTI tomonidan olib borilayotgan keng ko‘lamli tadqiqot yo‘nalishlarini ta’kidlab, Afg‘onistonni o‘rganish va rivojlanayotgan amerikanistika sohasiga alohida e’tibor qaratdi. Ahmedov janoblari, shuningdek, Institutning tadqiqot dasturlarini kengaytirish, akademik samaradorlikni oshirish va xalqaro hamkorlikni mustahkamlash bo‘yicha ulkan rejalarini bayon qildi. Uchrashuv davomida mehmonlarga IXTIda amalga oshirilayotgan turli loyiha va tashabbuslar bilan batafsil tanishish imkoniyati yaratildi, bu uning Markaziy Osiyodagi yetakchi xalqaro tadqiqot markazlaridan biri ekanligini namoyish etdi.
Ahmedov janoblarining nutqidan so‘ng, Maksat Qo‘shqarboyev Amerika Kengashlari homiyligida amalga oshirilayotgan AQSH va Markaziy Osiyo tadqiqotlari tarmog‘i (US-CARNet) dasturini taqdim etdi. Ushbu dastur umumiy mintaqaviy manfaatlarga alohida e’tibor qaratgan holda Markaziy Osiyo va Qo‘shma Shtatlar olimlari hamda mutaxassislari o‘rtasidagi hamkorlikni rivojlantirishga qaratilgan. Qo‘shqarboyev janoblari tashabbus, ayniqsa, Xitoyning Markaziy Osiyodagi o‘sib borayotgan ta’siri, xavfsizlik masalalari va mintaqaga daxldor boshqa dolzarb mavzular bo‘yicha qo‘shma tadqiqot loyihalari va ilmiy almashinuvlarni amalga oshirishga qanday hissa qo‘shayotganini ta’kidladi. US-CARNet dasturi Markaziy Osiyo va AQSH o‘rtasidagi akademik muloqotning poydevori bo‘lib, tadqiqotlardagi tafovutlarni bartaraf etishga yordam berdi va o‘zaro tushunishni rag‘batlantirdi.
Shundan so‘ng uchrashuv IXTI va Kanzas universiteti, shuningdek, AQSHning boshqa akademik va ilmiy-tadqiqot muassasalari o‘rtasidagi hamkorlikning istiqbolli yo‘nalishlari muhokamasiga o‘tdi. Professor Dayner IXTI tomonidan o‘tkaziladigan kelajak tadbirlarda hamkorlik qilish va ishtirok etish imkoniyatlarini o‘rganishga katta qiziqish bildirdi. U ayniqsa, tez o‘zgaruvchan geosiyosiy vaziyat sharoitida AQSH va Markaziy Osiyo olimlari o‘rtasidagi hamkorlikni davom ettirish muhimligini ta’kidladi. Professor Dayner, shuningdek, ushbu hududlar o‘rtasidagi akademik muloqotni qo‘llab-quvvatlash umumiy muammolarni hal qilish va geografiya, siyosatshunoslik va xalqaro munosabatlar kabi sohalarda qo‘shma bilimlarni kengaytirishda muhim ahamiyatga ega ekanligini qayd etdi.
Butun uchrashuv davomida ikkala tomon ham Markaziy Osiyoning strategik o‘rni va geosiyosiy murakkabligi chuqurroq akademik tahlilni talab qilishini umumiy anglagan holda mintaqaviy xavfsizlik masalalari bo‘yicha qo‘shma tadqiqotlarda ishtirok etish muhimligini ta’kidladilar. Muloqot davomida mintaqada xavfsizlik, iqtisodiy rivojlanish va barqaror o‘sish bilan bog‘liq masalalarni hal qilishda o‘zaro manfaatlar qayd etildi, shuningdek, birgalikdagi tadqiqot sa’y-harakatlari siyosatchilarga yanada asoslangan qarorlar qabul qilishda qanday yordam berishi mumkinligi ko‘rib chiqildi.
Bundan tashqari, uchrashuv ishtirokchilari Markaziy Osiyo va Amerika Qo‘shma Shtatlari olimlari o‘rtasidagi hamkorlik doirasini kengaytiradigan AQSHning Milliy tadqiqot markazi (National Research Center, NRC) bilan hamkorlik qilish imkoniyatlarini muhokama qildilar. Bunday hamkorlikni yo‘lga qo‘yish ham IXTI, ham Kanzas universitetiga g‘oyalar, uslubiyotlar va tadqiqot natijalari bilan chuqurroq almashishdan foydalanish imkonini beradi. Ushbu hamkorlik, shuningdek, tadqiqotchilar va talabalar uchun akademik imkoniyatlarni kengaytirish, xalqaro akademik maydonda Markaziy Osiyo tadqiqotlari ko‘rinishini oshiradigan qo‘shma loyihalar, almashinuv dasturlari va ilmiy nashrlarni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan.
Uchrashuv ijobiy ruhda yakunlandi, ikkala tomon ham kelajakdagi hamkorlik salohiyatiga ishonch bildirdi. Institut va Kanzas universiteti o‘rtasidagi akademik hamkorlikning yanada rasmiy mexanizmini o‘rganib chiqish, bunda qo‘shma tadqiqot loyihalarini ishlab chiqish va xalqaro dasturlarda ishtirok etishga alohida e’tibor qaratish kelishib olindi. Muloqotni davom ettirish va birgalikdagi sa’y-harakatlarga bo‘lgan ushbu majburiyat ikki muassasa o‘rtasidagi akademik aloqalarni mustahkamlashi va Markaziy Osiyoning global ishlardagi rolini yaxshiroq tushunishga hissa qo‘shishi kutilmoqda.
Umuman olganda, ushbu uchrashuv Markaziy Osiyo va Amerika Qo‘shma Shtatlari o‘rtasida akademik aloqalarni mustahkamlashda muhim qadamga aylandi. Bu mintaqaning murakkab muammolarini hal etishda xalqaro hamkorlikning ahamiyatini yana bir bor tasdiqladi. MITI va Kanzas universiteti o‘rtasidagi sheriklik ilmiy tadqiqotlar, bilim almashish va salohiyatni oshirish uchun yangi imkoniyatlar ochishga va’da bermoqda. Bu esa, o‘z navbatida, Markaziy Osiyo va undan tashqaridagi ilmiy muhitni yanada boyitishga xizmat qiladi.
