Xitoy va AQSh o‘rtasidagi savdo-iqtisodiy ziddiyatlarning keskinlashuvi global neft bozoriga sezilarli ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Sanoat tahlilchilarining fikriga ko‘ra, agar mojarolar chuqurlashsa va Xitoy iqtisodiyotining o‘sish sur’atlari pasaysa, mamlakatda neftga bo‘lgan kunlik talab o‘sishi ikki baravar kamayishi mumkin — kuniga 180 ming barrel o‘rniga 90 ming barrelga. Bu, ayniqsa, sanoat va transportda keng qo‘llaniladigan dizel yoqilg‘isi hamda eksport va ishlab chiqarish zanjirlari bilan chambarchas bog‘liq bo‘lgan neft-kimyo sektori uchun zarba bo‘ladi.
Xitoy an’anaviy ravishda dunyodagi eng yirik neft iste’molchilaridan biri sifatida muhim rol o‘ynaydi. Xalqaro energetika agentligi (IEA) ma’lumotlariga ko‘ra, Xitoy global neftga bo‘lgan umumiy talabning taxminan 15 foizini tashkil qiladi va uning iqtisodiyotidagi har qanday o‘zgarishlar darhol jahon narxlarida aks etadi. Biroq, Rystad Energy ta’kidlashicha, so‘nggi vaqtlarda bozor geosiyosiy yangiliklarga, jumladan AQSh va Eron o‘rtasidagi yadro muzokaralari yoki Ukraina mojarosiga kamroq sezgir bo‘lmoqda. Bu, ehtimol, bozor ishtirokchilari uzoq muddatli beqarorlikni oldindan baholayotganliklari va siyosiy signallarga ilgari kabi keskin reaksiya bildirmayotganliklari bilan bog‘liq.
Shunga qaramay, AQSh va Xitoy o‘rtasidagi munosabatlar hali ham muhim noaniqlik omili bo‘lib qolmoqda. Xususan, ayrim Xitoy neftni qayta ishlash zavodlariga qarshi joriy etilgan AQSh sanksiyalarini bekor qilish ehtimoli muhokama qilinmoqda, bu esa xom neft importi va ichki qayta ishlash hajmini rag‘batlantirishi mumkin.
Boshqa tomondan, mavsumiy omillar narxlarning oshishini qo‘llab-quvvatlamoqda. Rystad Energy prognozlariga ko‘ra, yoz oylarida Brent neftining narxi bir barrel uchun $70 dan oshishi mumkin, asosan mavsumiy yoqilg‘i iste’molining ko‘payishi hisobiga. Aprel oyida Brent narxi $67 atrofida o‘zgarib turibdi va Xitoydan keladigan har qanday ijobiy signal narxlarning o‘sishini qo‘llab-quvvatlashi mumkin.
Demak, AQSh va Xitoy o‘rtasidagi savdo urushi nafaqat makroiqtisodiy chaqiriq, balki dunyoning eng yirik neft importchisi va qayta ishlovchisi tomonidan talab dinamikasiga ta’sir ko‘rsatadigan strukturaviy xavf sifatida ham ko‘rilmoqda. Geosiyosiy beqarorlik sharoitida Xitoy bozordagi neftga bo‘lgan talab barqarorligini va narx o‘sishi potentsialini baholashda “barometr” vazifasini bajarishda davom etmoqda.
* Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.
