Kecha Notr-Dam universiteti huzuridagi Xalqaro tinchlik muammolarini tadqiq etish bo‘yicha Krok instituti (Indiana shtati, AQSH) Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) va Andiana jamg‘armasi (Vashington, AQSH) bilan hamkorlikda “Afg‘oniston va Markaziy Osiyo: Tolibon boshqaruvi, iqtisodiy loyihalar va mintaqaviy barqarorlik” mavzusida vebinar o‘tkazdi. Ushbu mazmunli tadbirda yetakchi ekspertlar, siyosatchilar va olimlar ishtirok etib, Tolibon boshqaruvi davrida Afg‘onistondagi vaziyatning rivojlanish dinamikasi va uning mintaqaviy barqarorlik hamda iqtisodiy hamkorlikka ta’sirini muhokama qildilar.
IXTI direktori o‘rinbosari doktor Akram Umarov moderatorlik qilgan vebinarda ushbu sohaning taniqli mutaxassislari ishtirok etdi. Muhokama 2021 yilda Tolibon hokimiyat tepasiga qaytganidan keyin Afg‘onistonning mintaqaviy iqtisodiy aloqalarini o‘rganishdan boshlandi. Iqtisodiy tahlilchi va Afg‘oniston savdo vazirining sobiq o‘rinbosari Sulaymon Bin Shoh qo‘shni davlatlar, jumladan O‘zbekistonning ushbu yangi voqelikka qanday moslashayotganini chuqur tahlil qilib, chegaralararo savdo va infratuzilma loyihalari sohasidagi muammolar va imkoniyatlarni ta’kidlab o‘tdi.
IXTIning Afg‘oniston va Janubiy Osiyo tadqiqotlari markazi rahbari Hamza Boltayev O‘zbekistonning strategik roli haqida batafsil to‘xtalib, Toshkentning Afg‘onistonda amalga oshirgan asosiy iqtisodiy tashabbuslari haqida so‘zladi va xavflarni boshqarish hamda uzoq muddatli maqsadlarga erishish o‘rtasidagi nozik muvozanatni ta’kidladi. U bir nechta yirik infratuzilma va savdo loyihalarini batafsil yoritib, ularning mintaqaviy aloqalar va iqtisodiy integratsiyani rivojlantirishdagi ahamiyatini alohida qayd etdi.
Andiana jamg‘armasi asoschisi va prezidenti doktor Nilufar Saxi Tolibon davrida mintaqaviy iqtisodiy loyihalarning boshqaruv va barqarorlikka kengroq ta’siriga e’tibor qaratdi. U ushbu tashabbuslarning inklyuzivligi, ayniqsa afg‘on ayollarining iqtisodiy taraqqiyot natijalaridan bahramand bo‘lishini ta’minlash nuqtai nazaridan tanqidiy savollarni ko‘tardi. Doktor Saxining fikrlari ishtirokchilar tomonidan e’tirof etilib, mintaqadagi pragmatik iqtisodiy manfaatlar va ijtimoiy muammolar o‘rtasidagi ziddiyatni yaqqol ko‘rsatdi.
IXTIning katta ilmiy xodimi Islomxon Gafarov Afg‘onistonning yetakchi davlatlar bilan rivojlanayotgan munosabatlarining geosiyosiy jihatlari haqida so‘zlab berdi. U Xitoy va Rossiyaning Tolibon rejimi bilan o‘zaro munosabatlari oqibatlarini tahlil qildi va ushbu hamkorlik aloqalari Markaziy Osiyodagi xavfsizlik va barqarorlikka qanday ta’sir ko‘rsatayotganini aniqladi.
Shundan so‘ng, tinglovchilarga ushbu murakkab masalalarni chuqurroq tushunish imkonini beruvchi qizg‘in savol-javob sessiyasi bo‘lib o‘tdi. Sessiya ishtirokchilarning Afg‘onistonning ham imkoniyatlar, ham tahdidlar mintaqaviy markazi sifatidagi rolini tushunishga bo‘lgan qiziqishini aks ettirdi.
Vebinar doktor Akram Umarovning yakuniy so‘zi bilan nihoyasiga yetdi. U asosiy xulosalarni sarhisob qildi va doimiy muloqot hamda tadqiqotlar muhimligini ta’kidladi. Shuningdek, u Afg‘oniston va Markaziy Osiyodagi barqarorlik, iqtisodiy rivojlanish va geosiyosiy strategiyaning murakkab dinamikasida mo‘ljal olish uchun mintaqaviy hamkorlik zarurligini alohida qayd etdi.
IXTI eng muhim xalqaro masalalar bo‘yicha mazmunli munozaralarga ko‘maklashishga sodiqligini tasdiqladi va Afg‘onistonning mintaqaviy hamda global landshaftga integratsiyasini o‘rganishga bag‘ishlangan keyingi tadbirlarni tashkil etish rejalarini e’lon qildi.
