Nargiza Umarova Paradigma.uz’ga bergan intervyusida jahondagi turli to‘qnashuvlar va mojarolar O‘zbekistonning transport yo‘llariga sezilarli darajada ta’sir ko‘rsatayotganini ta’kidlaydi. Unga ko‘ra, ayniqsa, Rossiyaning Ukrainaga qarshi harbiy harakatlari, Yaqin Sharqdagi nizolar hamda Afg‘onistondagi vaziyat mintaqaviy logistika tarmoqlarini qayta ko‘rib chiqishga majbur etmoqda. Bu omillar nafaqat tranzit oqimlarining yo‘naltirilishiga, balki yangi transport yo‘laklarining jadal rivojlanishiga ham zamin yaratmoqda.
Umarovaning fikricha, urushlardan kelib chiqadigan xavfsizlik tahdidlari va moliyaviy tavakkalchiliklar tranzit marshrutlarining barqarorligiga bevosita ta’sir qilmoqda. Rossiya va Ukrainadagi mojarolar tufayli shimoliy yo‘nalishdagi yuk tashish shov-ingli bo‘lib qoldi, bu esa O‘zbekistonni muqobil yo‘llarni izlashga majbur qildi. Natijada, Markaziy Osiyo davlatlari orasida Afg‘oniston orqali Janubiy yo‘nalishlarni rivojlantirish g‘oyalari kuchaydi. Xususan, Kabul va Kandahar orqali o‘tuvchi temir yo‘l loyihalariga alohida e’tibor qaratilmoqda.
Intervyuda Nargiza Umarova, shuningdek, Yaqin Sharqdagi notinchliklar sababli dengiz orqali tranzit yo‘nalishlariga qiziqish ortayotganini qayd etadi. Sharqiy va G‘arbiy bo‘g‘inlar orasida tranzit mablag‘lari qayta yo‘naltirilayotgan bir paytda, Afg‘oniston va Turkiya orqali O‘zbekistonni xalqaro logistika xaritasida yanada muhimroq o‘ringa qo‘yish imkoniyati paydo bo‘lmoqda. Unga ko‘ra, bunday sharoitda mamlakatlarni ta’sirchan tashqi siyosat olib borishga, logistika strategiyalarini optimallashtirishga, hamda barqaror tranzit infratuzilmasini yaratishga chaqiradi.
Umarova urushlarning mintaqaviy hamkorlik formatlariga ham ta’sirini tahlil qilib, O‘zbekistonning transport koridorlarini diversifikatsiya qilish yo‘lida yangi hamkorliklardagi imkoniyatlarni ko‘rib chiqishni tavsiya qiladi. Masalan, Afg‘oniston hududidagi barqarorlik bozorahida O‘zbekiston Prezidenti tomonidan ilgari surilgan «Qobul yo‘lagi» loyihasining ahamiyati ortib bormoqda. Shu bilan birga, Turkiya va Eron bilan hamkorlikda yangi intermodal terminallar va logistika markazlarini barpo etish zarurligini ta’kidlaydi, chunki ular yo‘nalishlarni yanada xavfsiz va samarali qilishga xizmat qiladi.
Intervyu yakunida Nargiza Umarova urushlarning salbiy oqibatlarini bartaraf etish uchun Markaziy Osiyo mamlakatlari o‘rtasida mustahkam integratsiya va raqamli infratuzilma rivojini kuchaytirish zarurligini qayd etadi. Unga ko‘ra, yechim sifatida nafaqat yangi yo‘laklar ochish, balki mavjud yo‘llarni texnologik jihatdan yangilash, bojxona jarayonlarini soddalashtirish va tranzit shartnomalarini qayta ko‘rib chiqish muhimdir. Shu yo‘l bilan O‘zbekiston mintaqaviy logistika tizimidagi o‘rnini yanada mustahkamlay oladi.
* Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.
