Nargiza Umarova O‘zbekistonning turkiy davlatlar orasida yangi transport arxitekturasini shakllantirish bo‘yicha faol sa’y-harakatlarini tahlil qiladi. U mamlakatning strategik joylashuvi va siyosiy tashabbuslarining, ayniqsa Rossiyaga qarshi sanksiyalar tufayli yuzaga kelgan uzilishlar sharoitida, rivojlanayotgan Yevroosiyoning transport yo‘laklariga qo‘shilishiga imkon berganini ta’kidlaydi. O‘zbekiston Transkaspiy xalqaro transport yo‘nalishi (TXTY) tomon o‘zgarishdan foydalanib, o‘zini Xitoy, Yevropa va Janubiy Osiyo o‘rtasidagi asosiy tranzit markazi sifatida namoyon etdi. Turkiy davlatlar tashkilotiga (TDT) a’zo bo‘lib va CASCA+ kabi qo‘shma loyihalarni ishga tushirish orqali O‘zbekiston aloqalarni yaxshilash hamda eksport va savdo tarmoqlarini kengaytirishga intilmoqda.
Umarova xonim ushbu transport tashabbuslarining iqtisodiy afzalliklarini ta’kidlab, 2024-yilda O‘zbekistonning xalqaro yuk tashish hajmi taxminan 60 million tonnaga yetishini, bunda Yevropa bozori tobora muhimroq rol o‘ynashini qayd etadi. Mamlakat GSP+ kabi imtiyozli savdo bitimlaridan foydalanib, 6000 dan ortiq turdagi mahsulotlarni Yevropa Ittifoqiga boj to‘lovisiz kiritish imkoniyatiga ega. Markaziy Osiyoni Janubiy Kavkaz va Turkiya bilan bog‘laydigan CASCA+ yo‘lagi O‘rta yo‘lakka strategik muqobil sifatida taqdim etilib, u yanada samarali tranzit marshrutlarini va past logistika xarajatlarini taklif etadi. Muallif, shuningdek, O‘zbekistonning Turkiya bilan iqtisodiy aloqalari, jumladan, bojxona tariflarini pasaytirish va transport xizmatlarini raqamlashtirish kabi chora-tadbirlar tufayli milliardlab dollarlik savdo va investitsiya loyihalari ko‘payib borayotganini ta’kidlaydi.
Bundan tashqari, u O‘zbekistonning turkiy davlatlardan tashqarida diversifikatsiya strategiyasini, xususan, Eron bilan hamkorligini muhokama qiladi. 2022-yilda Turkiya-Eron-Turkmaniston-O‘zbekiston temir yo‘lining ishga tushirilishini Markaziy Osiyoning Yaqin Sharq va Yevropa bilan aloqalarini mustahkamlashdagi muhim qadam sifatida baholaydi. Ushbu tashabbus va taklif etilayotgan Qirg‘iziston-O‘zbekiston-Turkmaniston-Eron-Turkiya yo‘lagi Toshkentning savdo yo‘llarini kengaytirish va muqobil tranzit yo‘nalishlarini ta’minlashga bo‘lgan intilishini ko‘rsatadi. Mutaxassis ta’kidlashicha, bu sa’y-harakatlar Qozog‘iston va Rossiya orqali o‘tadigan an’anaviy yo‘laklarga qaramlikni kamaytiradi, O‘zbekistonni mintaqaviy va global ta’minot zanjirining eng muhim ishtirokchisiga aylantiradi.
Xulosa qilib, Umarova xonim O‘zbekistonning transport strategiyasi ko‘p qirrali ta’sirga ega bo‘lib, nafaqat mamlakatning o‘ziga, balki TDT-ni mustahkamlash va mintaqaviy integratsiyani kuchaytirishga ham xizmat qilishini ta’kidlaydi. Infratuzilmani rivojlantirishga ustuvor ahamiyat berib, turkiy davlatlar va tashqi hamkorlar o‘rtasidagi hamkorlikni rag‘batlantirib, Toshkent o‘zini Yevroosiyodagi asosiy harakatlantiruvchi kuch sifatida namoyon etmoqda. Uning fikricha, O‘zbekistonning xalqaro transport loyihalaridagi faol ishtiroki TDT ta’sirining oshishiga, shuningdek, mamlakatning jahon savdosidagi o‘rnini mustahkamlashga xizmat qiladi.
ANKASAMning The International Asia Today saytida o‘qing
* Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.
