Mualliflar Hamza Boltayev va doktor Islomxon Gafarov O‘zbekistonning Shimoliy Afg‘onistonga nisbatan rivojlanib borayotgan strategiyasi pragmatik iqtisodiy va geosiyosiy mulohazalarga asoslanganini ta’kidlaydilar. Ularning fikricha, Toshkent xavfsizlikka asoslangan an’anaviy yondashuvdan iqtisodiy ishtirok va infratuzilmani rivojlantirishga ustuvorlik beradigan yondashuvga o‘tgan. Bunga misol sifatida O‘zbekistonning Afg‘oniston bilan ikki tomonlama savdoni ko‘paytirish, tovar aylanmasini 3 milliard dollarga yetkazish hamda savdo markazlari va Transafg‘on transport yo‘lagini kengaytirish kabi muhim loyihalarni amalga oshirishni maqsad qilib qo‘yganini keltirish mumkin.
Ular O‘zbekiston va Shimoliy Afg‘oniston o‘rtasidagi chuqur tarixiy aloqalarni, ayniqsa Balx, Juzjon va Foryob kabi viloyatlarda yashayotgan ko‘p sonli o‘zbek jamoalari bilan bog‘liqligini ta’kidlaydilar. Ularning fikricha, Buxoro amirligiga borib taqaladigan bu aloqalar O‘zbekiston siyosatining mustahkam poydevorini tashkil etadi. Shuningdek, ular Qo‘shtepa kanali suv bilan bog‘liq potensial ziddiyatlarni keltirib chiqarsa-da, Toshkent strategiyasi Shimoliy Afg‘onistonning iqtisodiy rivojlanishini barqarorlikni ta’minlash vositasi sifatida rag‘batlantirishga qaratilganini ta’kidlaydilar. Mualliflarning fikriga ko‘ra, O‘zbekistonning yondashuvi bevosita siyosiy aralashuvdan qochgan holda, o‘zini asosiy iqtisodiy hamkor sifatida ko‘rsatishga intilib, ehtiyotkorlik va faol ishtirok o‘rtasida muvozanatni saqlaydi.
Tahliliy ma’lumotda, shuningdek, O‘zbekistonning Mozori Sharifdagi "Xayr al-Mudaris Imom Buxoriy" madrasasi qurilishini moliyalashtirish kabi ta’lim tashabbuslari orqali "yumshoq kuch"dan foydalanayotgani qayd etilgan. Mualliflarning ta’kidlashicha, O‘zbekiston diniy va intellektual rivojlanishni qo‘llab-quvvatlash orqali radikal mafkuralarga qarshi turishga va Afg‘onistonning diniy hamda siyosiy elitasi orasida o‘z ta’sirini kuchaytirishga intilmoqda. Biroq, ular Shimoliy Afg‘onistondagi etnik dinamikaning o‘zgarishi, Xitoyning o‘sib borayotgan iqtisodiy manfaatlari va O‘zbekistonning rolini pasaytirishi mumkin bo‘lgan energiya bozoridagi potensial o‘zgarishlar kabi muammolar saqlanib qolayotganidan ogohlantirishmoqda.
Yakuniy xulosada, janob Boltayev va doktor Gafarov O‘zbekiston siyosati Afg‘onistonni Markaziy Osiyoning kengroq mintaqasiga yanada chuqurroq integratsiya qilishga urinishni aks ettiradi, deb ta’kidlashadi. Ularning fikricha, Toshkentning iqtisodiy hamkorlik, mintaqaviy barqarorlik va infratuzilmani rivojlantirishga intilishi ikki tomonlama munosabatlarni mustahkamlashga bo‘lgan uzoq muddatli intilishni ko‘rsatadi, bu esa xavfsizlikning bir lahzalik muammolari doirasidan tashqariga chiqadi. Mualliflar, saqlanib qolayotgan muammolarga qaramay, O‘zbekistonning vazmin yondashuvi uni Afg‘onistonning, ayniqsa uning shimoliy viloyatlarining kelajagini shakllantirishda eng muhim o‘yinchiga aylantirishini ta’kidlashadi.
* Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.
