Mushtariy Usmonova va Fazliddin Djamalov hammuallifligidagi tahliliy maqolada kelgusi Yevropa Ittifoqi-Markaziy Osiyo sammiti har tomonlama tahlil qilingan. Mualliflar sammitni Yevropa Ittifoqi va Markaziy Osiyo davlatlari o‘rtasidagi aloqalarni mustahkamlashdagi eng muhim voqea sifatida ta’kidlab, uni 2023-yilda Cholpon-Otada bo‘lib o‘tgan uchrashuv kabi avvalgi uchrashuvlarga asoslanganligi haqida yozadilar. Maqolada YeIning “Global Gateway” strategiyasi iqtisodiy va infratuzilmaviy hamkorlikni rivojlantirishdagi ahamiyati, shuningdek, YeIning global tahdidlar sharoitida mintaqaning asosiy hamkori sifatidagi o‘rni ko‘rsatib o‘tilgan.
YeI va Markaziy Osiyo o‘rtasidagi munosabatlarning tarixiy konteksti Ipak yo‘li davriga borib taqaladi va TACIS dasturi hamda YeIning Markaziy Osiyo bo‘yicha strategiyasi kabi postsovet hamkorliklari davomida rivojlangan. Maqolada savdo va investitsiyalarning strategik ahamiyati alohida ta’kidlangan: 2024-yil oxiriga kelib YeI va Markaziy Osiyo o‘rtasidagi savdo hajmi 54 milliard yevrodan oshishi, YeI esa energetika, infratuzilma va texnologiyalar kabi sohalarda yirik investorga aylanishi kutilmoqda. Mualliflar Yevropaning mintaqada iqtisodiy barqarorlikka intilishini aks ettiruvchi muhim kelishuvlarni yoritadilar, jumladan, muhim xomashyo yetkazib berish bo‘yicha 3 million yevrolik bitim va Tojikiston energetika tizimini modernizatsiya qilish uchun 20 million yevrolik investitsiya granti.
Infratuzilma va aloqalarga, xususan, YeIning Transkaspiy xalqaro transport yo‘nalishini (TXTY) qo‘llab-quvvatlashiga alohida e’tibor qaratilgan. Bu loyiha uchun mintaqada tranzit aloqalarini rivojlantirishga 10 milliard yevro ajratilishi va’da qilingan. Maqolada, shuningdek, YeI o‘zaro hamkorligining geosiyosiy qiyinchiliklari, jumladan, Rossiyaga qarshi sanksiyalar va Xitoy bilan strategik raqobat bilan bog‘liq muammolar muhokama qilinadi. Bundan tashqari, Erasmus+ dasturi va YeI tomonidan moliyalashtiriladigan til markazlari kabi madaniy va ta’lim almashinuvlarining uzoq muddatli hamkorlikni rivojlantirish vositasi ekanligi ta’kidlangan.
Nashrda sammit Yevropa Ittifoqi va Markaziy Osiyo o‘rtasidagi munosabatlarni ham iqtisodiy, ham ijtimoiy-madaniy sohalarda rivojlantirishda burilish nuqtasi bo‘lishi ta’kidlangan. Uchrashuvdan kutilayotgan kelishuv va tashabbuslar mintaqaviy barqarorlikni ta’minlash va YeI bilan integratsiyani chuqurlashtirish yo‘lidagi asosiy qadamlar sifatida baholanmoqda. Maqola mualliflari iqtisodiy rivojlanish, infratuzilma va madaniy hamkorlik masalalarini ko‘rib chiqib, sammit sheriklikni kengaytirilgan va maqsadli hamkorlikning yangi bosqichiga olib chiqishini ta’kidlaydilar.
* Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.
