Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti qoshidagi Ilg‘or xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) 2023-yil 21-fevraldan 29-iyungacha Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) granti yordamida O‘zbekistonning milliy immunizatsiya dasturini barqaror moliyalashtirish bo‘yicha maqsadli tadqiqot loyihasini amalga oshirdi. Tashabbus xalqaro tajribadan amaliy saboq chiqarish va tashqi yordam kamayishi sharoitida yuqori va adolatli emlash qamrovini ta’minlash maqsadida qat’iy qiyosiy dalillarga asoslangan siyosat tanlovlarini ishlab chiqishni ko‘zda tutgan.

Tadqiqotda past va o‘rta daromadli mamlakatlar amaliyoti o‘rganilib, Shri-Lanka, Boliviya, Kosta-Rika, Salvador, Mo‘g‘uliston va Vetnam kabi yetakchi misollar aniqlandi hamda Moldova, Ozarbayjon, Armaniston, Gruziya, Butan, Gana, Indoneziya, Shri-Lanka va Vetnam bo‘yicha chuqur tahliliy materiallar tayyorlandi. Unda moliyalashtirish tuzilmalari (umumiy soliq/NHS modellari, milliy sug‘urta bilan aralash tizimlar va davlat sug‘urtasi orqali xaridlar), xarid yo‘llari (jumladan, UNICEF ta’minot bo‘limi orqali birlashgan xaridlar) va daromad vositalari (maqsadli ajratmalar, milliy lotereya tushumlari va trast fondlari) taqqoslandi. Tahlilda, shuningdek, rag‘batlantirish mexanizmlari (jon boshiga to‘lov va natijaga asoslangan to‘lov) va ularning qamrovni qo‘llab-quvvatlashdagi roli ko‘rib chiqildi.

Uslubiy jihatdan, loyihada ikkita asosiy xarajat bloki ajratib ko‘rsatildi va mamlakatlarning markaziy va submilliy darajalarda ularni qanday rejalashtirishi, sotib olishi va hisobga olishi kuzatildi. Gavi hamkorlikdagi moliyalashtirishdan to‘liq ichki moliyalashtirishga o‘tish jarayoni, shuningdek, xizmat ko‘rsatishdagi kamchiliklar yoki noto‘g‘ri rag‘batlantirishlarning oldini olish uchun sog‘liqni saqlash vazirliklari, sug‘urta jamg‘armalari va xarid qiluvchi tashkilotlar o‘rtasidagi vazifalarni aniqlashtiruvchi boshqaruv tizimlariga alohida e’tibor qaratildi.

Tadqiqot O‘zbekiston uchun Gavi mablag‘lari cheklangani sari ichki moliyaviy resurslarni mustahkamlash, shu bilan birga aniq byudjet ajratmalari va samarali xaridlar orqali fuqarolarning shaxsiy xarajatlarini kamaytirish zarurligini ta’kidladi. Loyiha tomonidan taklif etilgan dalillarga asoslangan variantlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi: birlashgan xaridlardan foydalanish, imtiyozlar paketlari doirasida immunizatsiyani rasmiylashtirish va maqsadli xizmat ko‘rsatuvchilarni rag‘batlantirish hamda samarali kommunikatsiya bilan birgalikda axborot tizimlarini (noyob immunizatsiya identifikatorlari va yagona elektron platforma) takomillashtirish. Loyiha yakunida xalqaro tajribalar va O‘zbekiston uchun moslashtirilgan tavsiyalarni o‘z ichiga olgan qonunchilik, byudjetlashtirish va dasturlarni boshqarish islohotlari bo‘yicha siyosiy hisobot tayyorlandi.

Loyiha tafsilotlari

Moliyalashtirish: Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) granti

Davomiyligi: 2023-yil 21-fevral – 29-iyun

Tadqiqot guruhi: Sherzod Abdullayev, Akram Umarov, Laylo Toshpo‘latova, Kamola Safoyeva, Xulkar Karimova, Abbos Boboxonov, Rustam Mahmudov, Mehriniso Abdurasulova, Mixail Strokan

* Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.