O‘z sharhlarida, IXTI tashrif buyuruvchi kichik tadqiqotchilari O‘zbekiston yo‘l infratuzilmasiga qiyosiy va amaliy nuqtai nazardan yondashib, sayohat davomidagi shaxsiy kuzatuvlarini siyosat tahlili bilan uyg‘unlashtirib taqdim etadilar. Mualliflar Kanadaning keng, ammo yaxshi bog‘langan avtomagistrallar tizimiga parallel o‘tkazib, O‘zbekistonning xavfsiz, samarali va barqaror yo‘l tarmoqlarini rivojlantirishdagi muammolarini ta’kidlaydilar. Ular Samarqand, Buxoro, Nukus va Mo‘ynoq kabi hududlarga qilgan sayohatlari haqida so‘zlab, yo‘llardagi chuqurliklar, notekis qoplamalar va haydovchilarning xavfli xatti-harakatlari yo‘l harakati xavfsizligiga putur yetkazayotganini qayd etadilar. Ushbu bevosita guvohliklar BMT va JSST statistik ma’lumotlari bilan tasdiqlangan bo‘lib, bunda avariyalarning yuqori darajasi va yo‘l-transport hodisalari bilan bog‘liq sezilarli iqtisodiy yo‘qotishlar – YaIMning 2,8 foizi miqdorida ekanligi ko‘rsatilgan.
Tadqiqotchilar ta’kidlashicha, yo‘llarning noto‘g‘ri holati nafaqat xavfsizlikka tahdid soladi, balki O‘zbekistonning iqtisodiy salohiyatini ham cheklaydi. Jahon banki ma’lumotlariga ko‘ra, 2030 yilgacha bo‘lgan talabni qondirish uchun avtomobil yo‘llarining o‘tkazuvchanlik qobiliyatini deyarli 500 foizga oshirish zarurligi ta’kidlanadi. "Afrosiyob" yuqori tezlikdagi temir yo‘l liniyasi kabi infratuzilma shaharlararo aloqani yaxshi ta’minlasa-da, ular ayniqsa Mo‘ynoq singari kichik shaharlar va zaif hududlarda mintaqaviy va "so‘nggi mil" avtomobil yo‘llariga ustuvor e’tibor qaratishni tavsiya etadilar. O‘zbekistonning infratuzilma taqchilligini bartaraf etish va shakllanayotgan Transkaspiy savdo yo‘laklariga qo‘shilish uchun Osiyo infratuzilmaviy investitsiyalar banki va Yevropa tiklanish va taraqqiyot bankidan xorijiy investitsiyalarni jalb qilish imkoniyatlari ta’kidlanadi.
2035 yilgacha transport rivojlanish strategiyasi va 4,28 milliard dollarlik Toshkent-Andijon tezyurar avtomagistrali kabi yirik loyihalar sohani modernizatsiya qilishga bo‘lgan kuchli siyosiy irodadan dalolat beradi. Biroq, mualliflar ogohlantirishicha, katta loyihalar xavfsizlik choralari, shahar harakatini boshqarish va uzoq muddatli texnik xizmat ko‘rsatish byudjetlariga sarmoya kiritish bilan birga olib borilishi lozim – bu sohalarda Kanada tajribasi foydali saboq bo‘lishi mumkin. Shuningdek, ular yo‘l harakati xavfsizligini loyihalash va siyosatga boshidanoq singdirishni taklif qilib, qoidalarga izchil rioya qilish va haydovchilar intizomini yaxshilash texnik takomillashtirishlar kabi muhimligini ta’kidlaydilar.
Yakuniy xulosada, maqolada O‘zbekistondagi hozirgi vaziyat noyob moslashuvchanlik va ambitsiyalar imkoniyati sifatida tasvirlanadi – Kanada esa infratuzilmaning ildiz otgan merosi tufayli bunday sharoitlarga ega emas. Keng ko‘lamli tezyurar avtomobil yo‘llarini mintaqaviy aloqa bilan muvozanatlashtirish, qurilishda xavfsizlikni joriy etish va texnik xizmat ko‘rsatishni barqaror moliyalashtirishni ta’minlash orqali O‘zbekiston iqtisodiy integratsiyaga hissa qo‘shadigan, qishloq jamoalarini qo‘llab-quvvatlaydigan va kelajakdagi savdo hamda harakatlanish ehtiyojlarini qondiradigan transport tarmog‘i uchun mustahkam poydevor yaratishi mumkin.
* Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI) hech qanday masalada muassasaviy nuqtai nazarni bildirmaydi; bu yerda keltirilgan fikrlar faqatgina muallif yoki mualliflarga tegishli bo‘lib, ular IXTIning qarashlarini aks ettirmaydi.
